بررسی نقش احداث سد مخزنی طالقان بر رسوبگذاری شبکه آبیاری دشت قزوین

در این مطالعه، وضعیت رسوبگذاری شبکه آبیاری قزوین، قبل و بعد از احداث سد مخزنی طالقان مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات رسوب حوزه نشان میدهد که منشاء اصلی رسوبات شبکه قبل از احداث سد مخزنی، رسوب تولید شده در حوضه آبریز رودخانه طالقان بوده است. بعد از احداث سد، قسمت اعظم این رسوبات در دریاچه سد مخزنی ته نشین شده و در حال حاضر آب زلال از طریق تونل انتقال به رودخانه زیاران وارد میگردد. با احداث سد مخزنی انتظار میرفت که مشکل رسوب در شبکه برطرف گردد، لکن درحال حاضر نیز رسوبگذاری در شبکه وجود دارد که در اثر عوامل مختلف میباشد. مثلاً با وجود حذف قسمت عمده رسوبات در مخزن سد طالقان، به علت وجود حوزه های آبریز میانی در حدفاصل خروجی تونل تا محل سد تنظیمی زیاران هنور هم مقداری رسوب وارد شبکه آبیاری قزوین میگردد. از دیگر عوامل میتوان به نامناسب بودن جاده سرویس کانال اصلی و کانالهای درجه 2 و ورود خاک از روی جادههای سرویس به داخل کانال اشاره نمود. تخلیه آوار ساختمانی به ویژه در بازه هایی از کانال که از نزدیکی مناطق مسکونی عبور میکند، ورود زباله و فاضلاب شهری به داخل کانالها، شستشوی اتومبیل در جاده سرویس کانالها، ورود آبهای سطحی ناشی از بارندگی به داخل کانالها و نهایتاً تردد زیاد ماشین آلات سنگین بر روی جاده سرویس کانالها را میتوان از جمله سایر عوامل مهم ایجاد رسوب در شبکه بر شمرد. یکی دیگر از عوامل مهم ایجاد رسوب درشبکه، دستکاری در تنظیم عملکرد هیدرولیکی دریچه های آمیل (با قرار دادن یکس ههای شن روی دریچه ها) توسط کشاورزان م یباشد که باعث کاهش بیش از حد سرعت جریان در بالادست دریچه و تجمع رسوبات ریزدانه در بالادست دریچه آمیل و پاره شده کیسه های شن نیز باعث ورود رسوب درشت دانه به داخل کانال درست پس از دریچه آمیل میگردد. ضمناً از آنجا که رسوبات رودخانه طالقان (قبل از احداث سد مخزنی) هنوز در داخل کانالها وجود دارند، لذا لایروبی کل شبکه بمنظور حذف رسوبات قبلی ضروری بنظر میرسد.